Mətnin məna qruplaşması

Məna (fəlsəfə) Məna (psixologiya) Məna (dilçilik) - dilçilikdə termindir.

Mətnin sonu – verilənlərin ötürülməsində mətn faylının sonunu göstərmək üçün istifadə olunan simvol. Mətnin sonunun göndərmə sonluğu simvolu (END-OF-TRANSMISSION, EOT) ilə üst-üstə düşməsi vacib deyil, çünki göndərilən mətnə (mətnin önünə və ya sonuna) çoxlu sayda xətalara nəzarət kodları və verilişin idarəedilməsi simvolları artırıla bilər. ASCII kodunda ETX simvolu onluq 3 (onaltılıq 03h) qiyməti ilə göstərilib.

Amadori qruplaşması- aldozun N-glikozidlərinin 1-amino-1-deoksiketozaya izomerləşməsidir. İtalyan kimyaçısı Mario Amadori [de] tərəfindən kəşf edilmişdir. Amadori qruplaşması turşular tərəfindən kataliz edilir və aldiminlərin aralıq birləşmə əmələ gələrkən yaranır.Bu zaman N-qlikozid 1-in piranoz tsiklinin açılması zamanı əmələ gələn və iminin 3-dən 2-hidroksienaminin (və ya ekvivalent olaraq, 2-aminoenol) 4 turşu katalizli tautomerləşməsindən əldə edilir. Öz növbəsində 1-amino-1-deoksiketoza 5 2-oksoaminə - tautomerləşir: Amadori qruplaşması eləcə də, qliserindehiddən alınan əsaslar üçün də xarakterikdir: R-CH(OH)CHO + R'NH2 → {\displaystyle \to } R-CH(OH)CH=NR' + H2O R-CH(OH)CH=NR' → {\displaystyle \to } R-COCH2NHR'Birincil aromatik aminlərin N-glikozidləri daha asanlıqla qruplaşır; Amadori qruplaşması da birinci və ikinci alifatik aminlərin qlikozil törəmələri halında baş verir. Amadori qruplaşması karbohidrogenlər kimyasında aldozları ketoza çevirmək üçün istifadə olunur, bu məqsədlə ketozdan və birinci aminlərdən alınan 1-amino-1-deoksiketozlar azot turşusunun təsiriylə zərərsizləşdirilir; məsələn, fruktoza qlükozadan sintez edilə bilər. Amadori qruplaşması həm də aldozlarla amin turşuları arasındakı Mayyar reaksiyasının ilk mərhələsidir ki, bu da yemək hazırlığı zamanı tünd rəngli qidaların (melanoidinlər) əmələ gəlməsinə səbəb olur. Ketoz təsiri altında N-glikozid ketozlar, analoji olaraq 2-amino-2-deoksialaldozlarda (yenidən qruplaşma Amadori və ya Hayans qruplaşması) oxşar bir mexanizm ilə yenidən qruplaşır. == Mənbə == О. А. Реутов, А. Л. Курц, К. П. Бутин Органическая химия в 4-х частях, Изд.: «БИНОМ. Лабораторя знаний», М., 2004. Ли Дж. Дж.

Bamberger qruplaşması — fenilhidroksilaminlərin qüvvətli turşunun sulu məhlulu ilə 4-aminofenol əmələ gəlməsi üçün tkəşf etdiyi kimyəvi reaksiyadır. Alman kimyaçısı Eugen Bamberger'in (1857–1932) adını daşıyır. Ümumiyyətlə başlanğıc maddə olan fenilhidroksilaminlər radium və ya sink katalizatorları iştirak etməklə nitrobenzenlərin hidrogenləşdirilməsi ilə sintez olunur. == Reaksiya mexanizmi == Bamberger reaksiyasının tənzimlənməsi mexanizmi aşağıdakı kimi izah etmək olar: Reaksiyanın birinci mərhələsində hidroksilaminə bir proton əlavə olunur və oksonium kationu əmələ gəlir (1) Su yaxşı bir ayrılma qrupu olduğundan ayrılır və n-vəziyyətindəki karbon atomunun qismən müsbət yükə sahib olduğu kation (2) əmələ gətirir. Kation (2) nükleofil reagent molekulu ilə reaksiya verərək qeyri-sabit birləşmə əmələ gətirir (3). Formula (3) ilə təmsil olunan məhsul, diaqramda göstərildiyi kimi yalnız n-vəziyyətdə deyil, orto-vəziyyətdə də yerləşə bilən bir karbonium ion yükünə malikdir, beləliklə, karbonium üçün fərqli valentlik strukturlarından istifadə olunur. ion, ümumi vəziyyətdə orto — və bir neçə məhsulun meydana gəlməsini izah etmək mümkündür. Məhsul əldə edilir Birləşmə (3) içərisində bir protonun p-karbon atomundan azot atomuna köçürülməsi ilə bir izomerik son əmələ gəlir. Sxemin ikinci və üçüncü mərhələləri, daha sonra nükleofil reaktivini ilkin vəziyyətdən fərqli bir vəziyyətə gətirən bir karbonium ionunun meydana gəlməsini təmsil edir. 1 Reaksiyanın yenidən qurulması monomolekulyar nükleofil əvəzetmənin bir formasıdır.

Brookun qruplaşması - üzvi kimyada üzvi qrupda olan bir karbon atomuna bitişik bir hidroksil qrupunun oksigen atomuna keçməsi reaksiyasıdır. Son məhsul silisium efiridir. Bu proses həlqənin hərəkəti altında baş verir [1]. Reaksiya Kanadalı kimyaçı Adrian Gibbs Brook'un (1924-cü il) adını daşıyır. Silisium atomundakı əvəzedicilər alifatik (məsələn, metil) və ya aromatik (fenil) ola bilər. Alkol alifatik və ya aromatik qruplarla ikincil və ya üçüncül ola bilər. Birləşmə bir amin, natrium hidroksid, üzvi birləşmə və ya bir qələvi metal ərintisi (məsələn, natrium-kalium) ola bilər. == Reaksiya mexanizmi == Bu prosesdə ilk addım həlqədə hidroksil qrupundan bir protonun çıxarılmasıdır. Bundan əlavə, yaranan spirt nükleofil rolunu oynayır və silisium atomundakı metilen qrupunu əvəz edir. Bu mərhələ üçün keçid vəziyyəti olaraq Si-O əlaqənin artan sırası və qırılan Si-C irabitəsi ilə üç üzvlü bir dövr təklif edildi.

Köməkçi məna bir sözün əsas mənası ilə əlaqədar zamanla ortaya çıxan fərqli mənaların hər birisidir. Sözün əsas (birinci) mənasından başqa, ancaq əsas məna ilə çox və ya az yaxınlığı olan yeni məna köməkçi məna adlanır. Yaxınlıq və oxşarlıq ümumiyyətlə bir sözün köməkçi mənasını qazanmasında mühüm rol oynayır. Köməkçi mənalar əsas məna ilə birlikdə həqiqi mənaları təşkil edir. Məsələn, "göz" dedikdə ağla gələn ilk şey sözün əsas mənası olan orqan adıdır. Lakin "iynənin gözü", "çantanın gözü", "masanın gözü" kimi ifadələr bənzətmə ilə əldə edilən yeni mənalardır. Bunlara köməkçi mənalar deyilir.

Məna sözün bildirdiyi fikirdir. Sözlər birdən çox məna verə bilər. Bu vəziyyətdə mənaların biri orijinal məna, digəri köməkçi məna, başqa biri metaforik mənadır. Sözlər zamanla zənginləşə və ya mənasını itirə bilər. Onların mənasını itirməsinə məna kiçilməsi, yeni mənalar qazanması hadisəsinə isə məna genişlənməsi deyilir. Semantika sözlərin mənalarını və onların zamanla dəyişilməsini müşahidə edir. Sözlər həqiqi və məcazi mənada olurlar. Bəzi sözlər tarixi dövr ərzində həqiqi mənasını itirərək slenqə çevrilir. Bəzi sözlər çox mənalıdır: Gül kimi və yaxud dil kimi. Bəzi sözlər geniş mənalarından əvvəl dar məna ifadə edirlər.

Məna (fəlsəfə) Məna (psixologiya) Məna (dilçilik) - dilçilikdə termindir.

Məna sürüşməsi — sözün istifadəsinin təkamülü ilə əlaqəli dil dəyişikliyinin forması, sözün müasir mənasında onun əsl (tarixi) söz ilə fərqlənməsi. Diaxronik (və ya tarixi) dilçilikdə məna sürüşməsi sözün bir mənasından başqa mənasına keçməkdir. == Nümunələr == Kişi - Əvvəlcə söz sadəcə "insan" (qadınlar da daxil) demək idi. Hal-hazırda başqa türk dillərində "kişi", "keşe", "kisi" və s formalarında "insan" mənasını daşıyır. Tanrı - əvvəlcə "göy, asiman" demək idi. Hun türkləri bu sözü "göy, asiman" mənasında "teŋri" şəklində istifadə edirdilər, onlar isə bu sözü çincə "çeŋli" sözündən törədiblər. Qızıl - sözün əsl mənası "qırmızı"dır. Azərbaycan dilində "qızılbaş", "qızılgül" kimi sözlərdə də "qırmızı" mənasını daşıyır, lakin müasir Azərbaycan dilində məna sürüşməsi oldu.

Namiq Məna (1 noyabr 1971, Sumqayıt) — Azərbaycan meyxanaçısı, bədihəçi şairi. AYB Qubadlı Regional Bölmənin sədri, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Sumqayıt regional idarəsinin əməkdaşı. Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvüdür. == Həyatı == Namiq Həsən oğlu Əliyev 1 noyabr 1972-ci ildə Sumqayıt şəhərində anadan olub. Əslən Zəngəzurdandır. 28 saylı orta məktəbi bitirib. Mədəniyyət və İncəsənət universitetinin dram teatrı və kino aktyorluq fakultəsini bitirib. 10 yaşından şeir yazmağa başlayıb. Şifahi xalq ədəbiyyatının bir qolu olan bədihə (meyxana) janrı ilə fəaliyyət göstərib. Qoyma ay qardaş vətən əldən gedir, Xəzan gəlibdir, Çəmən əldən gedir.

Əsas məna; Bir sözün ortaya çıxmasına səbəb olan, həmin sözün zehndə meydana gətirdiyi ilkin mənasıdır. Bu mənadan əmələ gələn və sıx əlaqəli olan yeni mənalar törəmə mənalar adlanır. Əsas və köməkçi mənalar birlikdə “həqiqi mənaları” təşkil edir. Məsələn, “ayaq” sözü canlılardakı əzalardan biridir. Bu məna sözün əsas mənasıdır. Eyni söz masa ayağı üçün istifadə edildikdə, törəmə mənalardan birinə çevrilir. Aşağıdakı cümlələrdə altından xətt çəkilmiş sözlər əsas mənalarında istifadə olunmuşdur: Həkim ağrıyan gözümü diqqətlə müayinə etdi. Uşaq ağzını salfetlə sildi. Tez otağın qapısını bağladım.

Məna — hər sözcüyün izah etdiyi düşüncədir. Sözlər birdən çox anlama gələ bilər. Bu vəziyyətdə mənalardan biri digərləri üçün məcazi mənadır. Sözlər zamanla yeni mənalar götürərək zənginləşə bilər. Zamanla mənalarının itirmələrinə məna daralması deyilir. Dar mənası olan sözlərin mənalarının genişləməsinə də məna genişləməsi deyilir.

Vagner-Mervein qruplaşması Vagner-Mervein qruplaşması- bir funksional qrupun karbokation mərkəzinə 1,2-köçürülməsi reaksiyasıdır ki, bu da molekulda nukleofil əvəzetmə, çoxlu əlavə reaksiyaları zamanı baş verir. == İzahı == Bu reaksiya budaqlanmış karbon skeletinə malik olan karbohidrogenləri və onların törəmələrini əhatə edir. Alitsiklik birləşmələrdə yenidən qurulma çox vaxt halqa ölçüsünün dəyişməsi ilə müşayiət olunur. Həlledicinin dielektrik davamlılığının artması və həlledicinin əsaslığının azalması qruplaşma reaksiyasını sürətləndirir. Çıxan anionun, məsələn, [AlCl4]– və ya [SbCl6]– kompleks ionu şəklində aktiv birləşməsivreaksiyanın baş vermə ehtimalını artırır. Reaksiya 1899-cu ildə E. E. Vaqner tərəfindən kəşf edilmiş və 1910-1927-ci illərdə H. Mervein tərəfindən ətraflı öyrənilmişdir. == Reaksiya nümunələri == Birinci növ kamfenlərin yenidən qruplaşması, Spirtlərin eyni vaxtda dehidratlaşması ilə izomerləşmə: == Tədbiqi == α-pinendən kamforanın alınmasıı: • α-pinendən kamfora sintezi: • Kamfendən izobornil asetatın hazırlanması. • Santalidolun sintezi. == Mənbə == Vaqner, G. J. Russ. Fizik.